تاریخچه فرش ایرانی

1439 بازدید

---

• توضیحات

  هنر فرش‌بافی در ایران در دوره کوروش کبیر و در سال 529 قبل از میلاد آغاز شد.

• تماس با کارشناسان ما

  تلفن ثابت : 03154759144

  تلفن همراه : 989120302509+

  ایمیل : info[@]afshincarpet.com

تاریخچه فرش ایرانی

نوشته روابط عمومی " فرش افشین"/چهارشنبه20اردیبهشت1396/موضوع داستان ها و افسانه های فرش

هنر فرش‌بافی در ایران در دوره کوروش کبیر و در سال 529 قبل از میلاد آغاز شد. فرش‌ها در روستاها و برای استفاده شخصی بافته می‌شدند و تصاویری از روستا و یا قبیله بافندگان بر روی آنها نقش می‌بست. شاه طهماسب و شاه عباس صفوی با تمرکز بر روی بعد تجاری این هنر ایرانی و سرمایه‌گذاری گسترده بر روی آن، صنعت فرشبافی را راه‌اندازی کردند که در قالب کارگاه‌های قالی‌بافی سازماندهی شده‌بودند و قالیبافانی ماهر آنها را اداره می‌کردند. طراحی و کیفیت فرش ایرانی در دوره صفویه ( 1722- 1499) به اوج خود رسید. در این زمان، کارگاه‌های سلطنتی تاسیس شده‌بودند که طراحان و بافندگان را به خدمت می‌گرفتند تا بهترین انواع فرش با طرح‌های پیچیده را تولید کنند، این فرش‌ها با ابریشم بافته می‌شدند و به کارگیری نخ‌های طلا و نقره، جلوه زیبایی به آنها می‌بخشید. هنرمندان، الگوها را ترسیم می‌کردند که توسط بهترین بافندگان فرش در سراسر قلمرو سلطنت و با حمایت پادشاهان، به شکلی بسیار مرغوب تولید می‌شدند. تجارت فرش ایرانی با کشورهای اروپایی نیز در این دوره، آغاز شد و با ایجاد تحول در مبادلات اقتصادی، ایران را به دوران طلایی خود رساند. اکثر فرش‌های نفیس ایرانی به این دوره تعلق دارند که از آن جمله می‌توان به دو نوع بافته شده در مسجد اردبیل در سال 1539 اشاره کرد که هم اکنون یکی از آنها در موزه ویکتوریا و آلبرت شهر لندن و دیگری در موزه کونتی لس‌آنجلس نگهداری می‌شوند.

سلسله صفویه به همراه دوران طلایی صنعت فرش خود همزمان با حمله افغان‌ها در سال 1722 به پایان رسید. سپس نادرخان در سال 1736 پادشاه ایران شد و مردم را برای جنگیدن بر علیه ترک‌ها، افغان‌ها و روسیه به کار گرفت. با این وجود، روستاییان و عشایر مانع سقوط این هنر ایرانی شدند. البته فرش‌های بافته‌شده در این دوران، از طراحی و کیفیت مشابهی با فرش های دوران صفویه برخوردار نبودند و در نتیجه، ارزش بالایی نداشتند.

در انتهای قرن نوزدهم، صنعت فرش‌بافی و تجارت آن به دوران اوج خود بازگشت. آمریکایی‌ها و اروپاییان حین تجارت با استانبول به فرش‌های ایرانی علاقمند شدند و واردات آن به غرب را آغاز کردند. امروزه، به دلیل علاقمندی کشورهای غربی به ویژه آمریکا و کشورهای اروپایی به فرش‌های ایرانی، این صنعت مجددا احیا شده‌است.

در سال 1982، موزه ویکتوریا و آلبرت در شهر لندن، فرشی به مبلغ 2500 پوند را به انگلستان آورد که در آن دوره، پول هنگفتی به شمار می‌رفت. امروزه فرش اردبیل، شهرت بالایی دارد و به عنوان بهترین فرش برای نمایش عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خانه حراج مشهور انگلیسی، کریستیس لاندن، یک فرش ایرانی را با ارزش 2میلیون دلار، به فروش رساند. گرچه، دو فرش تولیدشده در دوره صفویه، عتیقه و بسیار ارزشمند هستند اما نباید از جایگاه بالای انواع معاصر نیز غافل شد. فرش ایرانی از انواع مختلفی تشکیل شده‌است و برخورداری هر نوع فرش از کناره، حاشیه و زمینه مخصوص به خود و متمایز از سایر گونه ها، دلیل گرانبها بودن این هنر فاخر ایرانی محسوب می‌شود. وجود اشکال منحنی در الگوی فرش ایرانی، یکی دیگر از خصوصیات آن است و بافتن آن بسیار دشوارتر از انواع هندسی می‌باشد.

ارتباطات تاریخی موجود در فرش‌های ایرانی، دلیل دیگر خاص و متفاوت بودن آن‌هاست. انواع بافته‌شده در دوره صفویه با برخورداری از کیفیت و طراحی‌های خارق العاده ، منحصر به فرد می‌باشند. فرش‌های ایرانی هنوز هم به دلیل ارتباطات تاریخی و منطقه‌ای‌شان مشهور هستند و با توجه به طراحی‌ها، نام قبیله و زادگاهشان نام‌گذاری می‌شوند. به عنوان مثال، فرش بافته‌شده در شهر هرات، هراتی نامیده می‌شود. فرش‌های بافته‌شده در قبایل قشقایی با توجه به رنگ‌های طلایی و قرمز به کار رفته در آن‌ها، شناخته می‌شوند. می‌توان به فرش‌ها نگاه کرد و به تاریخچه بافندگان آنها پی برد. به عنوان مثال، درخت بافته‌شده در مرکز یک فرش قبیله‌ای، نماد درخت زندگی است که عالم مردگان را به این دنیا و به آسمان متصل می‌کند و در عین حال، مهاجرت کردن آن قوم را نشان می‌دهد.

در گذشته، مواردی همچون طراحی، تعداد گره‌ها به همراه مواد و رنگ مورد استفاده در فرش‌های ایرانی، آن‌ها را از سایر فرش‌ها متمایز می‌کرد. فرش‌بافی گونه‌ای از هنر سنتی است که تا قرن‌ها با هنر دست انجام می‌گرفته و بافتن هرکدام از آن‌ها، سال‌ها طول می‌کشد. رنگ‌های گیاهی موجود در فرش‌های قدیمی، هنگام شستشو و قرار گرفتن در معرض نور، پخش نمی‌شوند و به همین دلیل گران‌قیمت‌تر هستند. فرش‌های دستبافت با توجه به برخورداری از کیفیت و طراحی برتر ، ارزشمندتر تلقی می‌شوند.

 فرش‌های بافته‌شده با ابریشم و پشم‌های مرغوب نسبت به پنبه و پشم‌های با کیفیت پایین‌تر، گران‌تر هستند. تعداد گره‌های بیش‌تر در هر اینچ مربع، مرغوبیت بالاتر فرش را تایید می‌کند. در یک فرش ابریشمی ایرانی، تعداد گره‌ها در هر اینچ مربع به 10000 گره هم می‌رسد. البته تعداد گره‌ها صرفا در فرش‌های مدرن، به عنوان مقیاس قرار می‌گیرد و در تعیین کیفیت فرش‌های عتیقه و یا انواع قبیله‌ای کاربردی ندارد. طراحی، معیار دیگری برای مشخص کردن ارزش فرش‌ها قرار می‌گیرد و طراحی پیچیده‌تر یک فرش به معنی گران‌قیمت‌تر بودن آن است. به علاوه، فرش‌های به خوبی محافظت‌شده و نیز عتیقه ( بخصوص اگر در دوره صفویه بافته‌شده‌باشد)، در گروه فرش‌های مرغوب‌تر و البته گران‌بهاتر قرار می‌گیرند.